معرفی زبان های برنامه نویسی؛ ۲۶ زبان برتر + کاربرد آنها

زبان های برنامه نویسی ابزارهایی هستند که برنامه نویسان با استفاده از آن‌ها می‌توانند دستورات خود را به کامپیوتر بفهمانند. زبان های برنامه نویسی انواع مختلفی دارند که هر کدام ویژگی‌ها، کاربردها و محدودیت‌های خاص خود را دارند.

در این مقاله قصد داریم به معرفی ۲۶ زبان‌ برتر برنامه نویسی و کاربرد آن‌ها بپردازیم و نکات مهمی را درباره انتخاب زبان مناسب برای پروژه‌های مختلف بیان کنیم. اگر می‌خواهید با زبان های برنامه نویسی بیشتر آشنا شوید و بدانید که چه زبانی برای چه کاری مناسب است، با ما همراه باشید.

زبان برنامه نویسی چیست؟

زبان برنامه نویسی یک سیستم ارتباطی است که برنامه نویسان با استفاده از آن می‌توانند دستورات خود را به کامپیوتر بفهمانند. زبان برنامه نویسی شامل دو بخش اصلی است: سینتکس و سمانتیک. سینتکس مجموعه قواعدی است که نحوه نوشتن کدها را مشخص می‌کند. از طرف دیگر، سمانتیک معنی و منطق کدها را تعیین می‌کند. برای اجرای یک برنامه، کامپیوتر باید هر دو بخش را درک کند و به آن‌ها پاسخ دهد.

زبان‌های برنامه نویسی برای ایجاد نرم افزارهای مختلفی مانند بازی‌ها، اپلیکیشن‌های موبایل، وب سایت‌ها و غیره استفاده می‌شوند. برای هر کاربرد خاصی، زبان‌های برنامه نویسی مخصوصی وجود دارند که بر اساس ویژگی‌ها و قابلیت‌های خود انتخاب می‌شوند.

۴ دسته بندی اصلی زبان‌ های برنامه نویسی

زبان‌های برنامه نویسی را می‌توان بر اساس کاربردها و سیستم عامل‌هایی که بر روی آن‌ها قابل اجرا هستند، به چهار دسته بندی اصلی تقسیم کرد. هر زبان دارای ویژگی‌های خاصی است و برای کاربردهای منحصر به فردی استفاده می‌شود. در ادامه به بررسی این دسته بندی‌ها می‌پردازیم که عبارت‌اند از:

۱- زبان‌های برنامه نویسی ویندوزی

این زبان‌ها برای توسعه نرم افزارهایی که بر روی سیستم عامل ویندوز اجرا می‌شوند، طراحی شده‌اند. معمولا این زبان‌ها با محیط توسعه یکپارچه (IDE) مایکروسافت مانند ویژوال استودیو هماهنگ هستند و از فریم ورک‌هایی مانند .NET و ویندوز فُرمز استفاده می‌کنند. برخی از زبان‌های برنامه نویسی ویندوزی عبارت‌اند از: سی شارپ، ویژوال بیسیک، سی پلاس پلاس و پاورشل.

۲- زبان‌ های برنامه نویسی تحت وب

این زبان‌ها برای ایجاد وب سایت‌ها و برنامه‌های تحت وب که بر روی مرورگرهای اینترنتی قابل مشاهده و استفاده هستند، به کار می‌روند. این زبان‌ها می‌توانند در سمت کاربر (فرانت اند) یا سمت سرور (بک اند) یا هر دو استفاده شوند.

برخی از زبان‌های برنامه نویسی تحت وب عبارت‌اند از: HTML، CSS، جاوا اسکریپت، پی اچ پی، پایتون، روبی و …

۳- زبان‌ های برنامه نویسی برای اپلیکیشن موبایل

این زبان‌ها برای ساخت اپلیکیشن‌هایی که بر روی دستگاه‌های موبایل مانند تلفن هوشمند و تبلت اجرا می‌شوند، مناسب هستند. این زبان‌ها معمولا بر اساس سیستم عامل موبایل مورد نظر انتخاب می‌شوند.

برای مثال، برای ساخت برنامه‌های اندرویدی می‌توان از زبان‌هایی مانند جاوا، کاتلین و فلاتر استفاده کرد. برای ساخت برنامه‌های iOS می‌توان از زبان‌هایی مانند سوئیفت و آبجکتیو سی بهره گرفت. در کل، برخی از زبان‌های برنامه نویسی برای اپلیکیشن موبایل عبارت‌اند از: جاوا، کاتلین، فلاتر، سوئیفت، آبجکتیو سی و ری اکت نیتیو.

۴- زبان‌های برنامه نویسی چند منظوره

برخی دیگر از این زبان‌ها برای انجام سایر کارهای مختلف که در بالا ذکر نشده‌اند، قابل استفاده هستند. این زبان‌ها می‌توانند بر روی سیستم عامل‌های مختلفی اجرا شوند و برای حل مسائل مختلفی مانند علم داده، هوش مصنوعی، بازی سازی، امنیت و غیره کاربرد دارند.

برخی از زبان‌های برنامه نویسی چند منظوره عبارت‌اند از: پایتون، سی پلاس پلاس، جاوا، گو، راست و غیره. بسته به نوع و هدف شما از برنامه‌نویسی، ممکن است به زبان‌های دیگری نیاز پیدا کنید که با یادگیری مجموعه مکملی از زبان‌ها شما به یک برنامه‌نویس فول استک تبدیل خواهید شد.

انواع زبان‌ های برنامه نویسی

زبان‌های برنامه نویسی را می‌توان بر اساس سبک و روش کد نویسی هم به چندین نوع تقسیم کرد. این دسته بندی نشان دهنده این هستند که چگونه برنامه نویسان می‌توانند داده‌ها، توابع، شی‌ها و منطق را در کدهای خود مدیریت کنند.

از طریق انواع زبان‌های برنامه نویسی می‌توان برای حل مسائل مختلفی مانند عملکرد، خوانایی، قابلیت توسعه و اشتراک گذاری کد راه حل پیدا کرد. در این بخش به معرفی هفت نوع از زبان‌های برنامه نویسی خواهیم پرداخت:

رویه‌ای

زبان‌های برنامه نویسی رویه‌ای به زبان‌هایی گفته می‌شوند که بر اساس توالی دستوراتی که باید اجرا شوند، ایجاد شده‌اند. در این زبان‌ها، برنامه نویس باید مراحل حل مسئله را به صورت مرتب و منطقی به کامپیوتر بگوید.

این زبان‌ها معمولا برای برنامه نویسی ساده و راحت هستند، اما ممکن است برای پروژه‌های بزرگ و پیچیده زیاد مناسب نباشند. برخی از زبان‌های برنامه نویسی رویه‌ای عبارت‌اند از: سی، پاسکال، فورترن و بیسیک.

تابعی

زبان‌های برنامه نویسی تابعی به زبان‌هایی گفته می‌شوند که بر اساس تعریف و فراخوانی توابعی که مقادیر را به عنوان ورودی می‌گیرند و خروجی می‌دهند، ساخته شده‌اند. در این زبان‌ها، برنامه نویس باید مسئله را به صورت ترکیبی از توابع کوچک‌تر و مستقل حل کند.

این زبان‌ها معمولا برای محاسبات ریاضی، علم داده و هوش مصنوعی مناسب هستند، اما ممکن است برای برنامه نویسانی که به سبک رویه‌ای عادت کرده‌اند، کمی دشوار باشند. برخی از زبان‌های برنامه نویسی تابعی عبارت‌اند از: لیسپ، اسکیم، ارلنگ و هسکل.

شی گرا

زبان‌های برنامه نویسی شی گرا به زبان‌هایی گفته می‌شوند که بر اساس تعریف و استفاده از شی‌هایی که دارای ویژگی‌ها و رفتارهای خاص خود هستند، ایجاد شده‌اند. در این زبان‌ها، برنامه نویس باید مسئله را به صورت تجریدی و مدل سازی حل کند.

این زبان‌ها معمولا برای پروژه‌های بزرگ و پیچیده که نیاز به قابلیت توسعه و تغییر دارند، مناسب‌تر هستند. برخی از زبان‌های برنامه نویسی شی گرا عبارت‌اند از: جاوا، سی شارپ، پایتون و روبی.

اسکریپتی

زبان‌های برنامه نویسی اسکریپتی به زبان‌هایی گفته می‌شوند که برای اجرای کدها نیاز به یک مفسر (interpreter) دارند. در این زبان‌ها، کدها به صورت خط به خط توسط مفسر خوانده و اجرا می‌شوند.

این زبان‌ها معمولا برای نوشتن سریع‌تر و راحت‌تر هستند، اما ممکن است کمی کندتر از زبان‌های کامپایلری باشند. برخی از زبان‌های برنامه نویسی اسکریپتی نیز عبارت‌اند از: جاوا اسکریپت، پایتون، پرل و لوا.

منطقی

زبان‌های برنامه نویسی منطقی به زبان‌هایی گفته می‌شوند که بر اساس تعریف و استنتاج منطقی از حقایق و قوانین، به وجود آمده‌اند. در این زبان‌ها، برنامه نویس باید مسئله را به صورت مجموعه‌ای از حقایق و قوانین بیان کند و سپس از مفسر بخواهد که پاسخ را با استفاده از منطق بیابد.

این زبان‌ها معمولا برای مسائلی که نیاز به استدلال و اثبات دارند، مناسب هستند. برخی از زبان‌های برنامه نویسی منطقی عبارت‌اند از: پرولوگ، ASP و Datalog.

پایگاه داده‌ای

زبان‌های برنامه نویسی پایگاه داده‌ای به زبان‌هایی گفته می‌شوند که برای ایجاد، مدیریت و پرس و جو از پایگاه‌های داده، طراحی شده‌اند. در این زبان‌ها، برنامه نویس باید داده‌ها را به صورت جداول و روابط بین آن‌ها مدل‌سازی کند و سپس با استفاده از دستورات خاصی داده‌ها را اضافه، حذف، ویرایش و جستجو کند.

این زبان‌ها معمولا برای مسائلی که نیاز به ذخیره و پردازش داده‌های حجیم و ساختاری دارند، مناسب هستند. برخی از زبان‌های برنامه نویسی پایگاه داده‌ای عبارت‌اند از: SQL، MongoDB و GraphQL.

جریان داده

زبان‌های برنامه نویسی جریان داده به زبان‌هایی گفته می‌شوند که بر اساس ایجاد و انتقال داده‌ها بین توابع و عملیات مختلف، ساخته شده‌اند. در این زبان‌ها، برنامه نویس باید داده‌ها را به صورت جریان‌هایی از مقادیر مدل‌سازی کند و سپس با استفاده از عملیات‌هایی مانند فیلتر، مپ، ردوس و غیره داده‌ها را پردازش کند.

این زبان‌ها معمولا برای مسائلی که نیاز به پردازش داده‌های پیوسته و غیر ساختاری دارند، مناسب هستند. برخی از زبان‌های برنامه نویسی جریان داده عبارت‌اند از: کلوژر، اسکالا و ارلنگ.

بهترین و پراستفاده‌ترین زبان‌ های برنامه نویسی

در دنیای تکنولوژی و برنامه نویسی، تعدادی از زبان‌ها به دلیل قابلیت‌های منحصر به فرد و کاربردهای گسترده شان، به عنوان بهترین و پراستفاده‌ترین زبان‌های برنامه نویسی شناخته می‌شوند.

این زبان‌ها در بین توسعه دهندگان و شرکت‌های فناوری محبوبیت زیادی دارند و در پروژه‌های مختلف از زبان‌ های برنامه نویسی بک اند گرفته تا زبان‌های برنامه نویسی وب، فریم ورک‌ های بک اند و فریم ورک‌ های فرانت اند به کار گرفته می‌شوند. در این بخش به معرفی چندین زبان برتر و کاربرد آن‌ها خواهیم پرداخت:

۱- زبان برنامه نویسی پایتون

پایتون یکی از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه نویسی است که به دلیل سادگی و خوانایی بالای کد، برای مبتدیان و حرفه ای‌ها مناسب است. این زبان اغلب برای توسعه وب، علم داده، هوش مصنوعی، اتوماسیون و بسیاری از کاربردهای دیگر استفاده می‌شود.

پایتون با داشتن کتابخانه‌های غنی و جامعه بزرگ توسعه دهندگان، امکان پیاده سازی ایده‌های مختلف را با سرعت و کارایی بالا فراهم می‌کند. بر اساس گزارش Stack Overflow، پایتون در سال 2023 با 30.7 درصد رای، به عنوان محبوب‌ترین زبان برنامه نویسی انتخاب شده است.

۲- زبان برنامه نویسی جاوا

جاوا یک زبان برنامه نویسی شی گرا و پلتفرم مستقل است که در بسیاری از سیستم‌های بزرگ و پیچیده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این زبان برای توسعه اپلیکیشن‌های موبایل، وب سایت‌ها، سیستم‌های تجاری و نرم افزارهای سرور مناسب است.

جاوا به دلیل قابلیت اجرا در هر دستگاهی که ماشین مجازی جاوا (JVM) را پشتیبانی کند، شهرت دارد. بر اساس گزارش TIOBE، جاوا در سال 2023 با 11.9 درصد شاخص، به عنوان پراستفاده‌ترین زبان برنامه نویسی رتبه اول را دارد.

۳- زبان های برنامه نویسی C++/C

C و C++ دو زبان برنامه نویسی قدرتمند هستند که در ساخت سیستم‌های عامل، بازی‌ها، و اپلیکیشن‌هایی که نیاز به کارایی بالا دارند، استفاده می‌شوند. C++ با ارائه قابلیت‌های شی گرایی، انعطاف پذیری بیشتری نسبت به C دارد و در صنایعی مانند اتومبیل سازی و رباتیک کاربرد دارد.

C و C++ به دلیل دسترسی مستقیم به حافظه و سخت افزار، سرعت و کنترل بالایی را به برنامه نویسان می‌دهند. بر اساس گزارش TIOBE، زبان C و C++ در سال 2023 با 10.8 و 7.6 درصد شاخص، به عنوان پراستفاده‌ترین زبان‌های برنامه نویسی رتبه دوم و چهارم را دارند.

۴- زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت

جاوا اسکریپت یکی از پرکاربردترین زبان‌های برنامه نویسی برای توسعه وب است که در سمت کاربر (فرانت اند) و سمت سرور (بک اند) به کار می‌رود. با استفاده از جاوا اسکریپت و فریم ورک‌های فرانت اند مانند React و Vue.js، توسعه دهندگان می‌توانند تجربه کاربری خوب و تعاملی ایجاد کنند.

همچنین، با استفاده از فریم ورک‌های بک اند مانند Node.js و Express.js، توسعه دهندگان می‌توانند سرور‌ها و اپلیکیشن‌های تحت وب را با زبان‌های برنامه نویسی وب یکسان بسازند. جاوا اسکریپت با داشتن امکاناتی مانند همزمانی، توابع بالاترین سطح و تولید کننده‌ها، برای حل مسائل پیچیده مناسب است. بر اساس گزارش Stack Overflow، جاوا اسکریپت در سال 2023 با 25.4 درصد رای، به عنوان پراستفاده‌ترین زبان برنامه نویسی انتخاب شد.

۵- زبان برنامه نویسی گو

گو، که به عنوان Go نیز شناخته می‌شود، یک زبان برنامه نویسی مدرن با تمرکز بر سادگی و کارایی است. این زبان برای ساخت نرم افزارهای سرور، ابزارهای دستوری و سیستم‌های توزیع شده طراحی شده است. گو با داشتن مدل همزمانی قوی، برای محیط‌های چند ریسمانی و مقیاس پذیری بالا نیز مناسب است.

گو همچنین با داشتن سینتکس ساده، خوانایی و نگهداری کد را آسان می‌کند. بر اساس گزارش Stack Overflow، گو در سال 2023 با 15.8 درصد رای، به عنوان محبوب‌ترین زبان برنامه نویسی انتخاب شد.

۶- زبان برنامه نویسی R

R یک زبان برنامه نویسی تخصصی برای آمار و تحلیل داده است. این زبان با داشتن کتابخانه‌های متنوع برای مدل سازی آماری، تجزیه و تحلیل داده‌ها و تصویرسازی، در میان محققان و تحلیلگران داده محبوبیت دارد.

R همچنین با داشتن قابلیت‌های برنامه نویسی تابعی و شی گرا، امکان ایجاد کد‌های قابل توسعه و قابل اشتراک گذاری را فراهم می‌کند. بر اساس گزارش TIOBE، زبان R در سال 2023 با 2.4 درصد شاخص، به عنوان پراستفاده‌ترین زبان برنامه نویسی رتبه نهم را دارد.

۷- زبان برنامه نویسی سوئیفت

سوئیفت زبان برنامه نویسی رسمی برای توسعه اپلیکیشن‌های iOS و macOS است. این زبان با تمرکز بر امنیت و سرعت، جایگزینی برای آبجکتیو سی شده است. سوئیفت با داشتن سینتکس مدرن و تمیز، توسعه اپلیکیشن‌های اپل را ساده و لذت بخش کرده است.

سوئیفت همچنین با داشتن قابلیت‌های برنامه نویسی تابعی و شی گرا، امکان ایجاد کد‌های خلاقانه و کارآمد را فراهم می‌کند. بر اساس گزارش Stack Overflow، سوئیفت در سال 2023 با 6.8 درصد رای، به عنوان محبوب‌ترین زبان برنامه نویسی انتخاب شده است.

۸- زبان برنامه نویسی پی‌اچ‌پی

پی‌اچ‌پی یک زبان برنامه نویسی سمت سرور است که برای توسعه وب سایت‌ها و برنامه‌های تحت وب استفاده می‌شود. این زبان با داشتن قابلیت‌های گسترده برای ایجاد و مدیریت محتوا، در بین توسعه دهندگان وب محبوب است و با سیستم‌های مدیریت محتوا مانند وردپرس هماهنگی دارد.

پی‌اچ‌پی همچنین با داشتن فریم ورک‌های بک اند مانند لاراول و سیمفونی، امکان ایجاد وب سایت‌های پیشرفته و امن را فراهم می‌کند. بر اساس گزارش W3Techs، پی‌اچ‌پی در سال 2023 با 78.9 درصد استفاده، به عنوان پراستفاده‌ترین زبان برنامه نویسی وب انتخاب شده است.

۹- زبان برنامه نویسی سی‌شارپ

سی‌شارپ، که توسط مایکروسافت توسعه یافته، یک زبان برنامه نویسی شی گرا و چند پلتفرمه است. این زبان برای توسعه اپلیکیشن‌های ویندوز، وب، موبایل و بازی استفاده می‌شود. سی‌شارپ با داشتن فریم ورک .NET، امکان ایجاد نرم افزارهای قدرتمند و امن را فراهم می‌کند.

سی‌شارپ همچنین با داشتن قابلیت‌های برنامه نویسی تابعی، همزمانی و متاپروگرامینگ، امکان ایجاد کد‌های خلاقانه و کارآمد را فراهم می‌کند. بر اساس گزارش Stack Overflow، سی‌شارپ در سال 2023 با 6.6 درصد رای، به عنوان یکی از ۱۰ زبان محبوب برنامه نویسی انتخاب شد.

۱۰- زبان برنامه نویسی متلب

متلب یک زبان برنامه نویسی تخصصی برای محاسبات عددی و رسم نمودارها است. این زبان با داشتن کتابخانه‌های متنوع برای مهندسی، ریاضی، فیزیک، شیمی و غیره، در میان دانشمندان و مهندسان محبوبیت دارد.

متلب همچنین با داشتن ابزارهایی مانند سیمولینک، امکان شبیه سازی و طراحی سیستم‌های پیچیده را فراهم می‌کند. بر اساس گزارش TIOBE، متلب در سال 2023 با 1.9 درصد شاخص، به عنوان یکی از پراستفاده‌ترین زبان‌های برنامه نویسی، توانست رتبه دهم را کسب کند.

۱۱- زبان برنامه نویسی Rust

Rust یک زبان برنامه نویسی جدید و امن است که برای ساخت نرم افزارهایی که نیاز به سرعت و قابلیت اطمینان دارند، طراحی شده است. این زبان با داشتن سیستم مالکیت و قرض گیری، امکان مدیریت حافظه بدون هزینه زمانی را فراهم می‌کند.

Rust همچنین با داشتن قابلیت‌های برنامه نویسی شی گرا، تابعی و همزمانی، امکان ایجاد کد‌های مدرن و کارآمد را فراهم می‌کند. بر اساس گزارش Stack Overflow، زبان Rust در سال 2023 با 86.1 درصد رضایت، به عنوان زبان مورد رضایت‌ترین زبان برنامه نویسی انتخاب شده است.

۱۲- زبان برنامه نویسی TypeScript

TypeScript یک زبان برنامه نویسی شی گرا و تایپ شده است که بر پایه جاوا اسکریپت ساخته شده است. این زبان با اضافه کردن قابلیت‌هایی مانند تایپ‌های ایستا، کلاس‌ها، اینترفیس‌ها و جنریک‌ها، امکان ایجاد کد‌های قابل خواندن و نگهداری را به توسعه دهندگان می‌دهد.

TypeScript با داشتن ابزارهایی مانند کامپایلر و ویرایشگر، امکان اشکال زدایی و توسعه را بهبود می‌بخشد. TypeScript با جاوا اسکریپت و فریم ورک‌های فرانت اند مانند Angular و React هماهنگی دارد. بر اساس گزارش Stack Overflow، زبان TypeScript در سال 2023 با 12.2 درصد رای، به عنوان یکی از پراستفاده‌ترین زبان‌های برنامه نویسی انتخاب شده است.

۱۳- زبان برنامه نویسی SQL

SQL یک زبان برنامه نویسی پایگاه داده‌ای است که برای ایجاد، مدیریت و پرس و جو از پایگاه‌های داده رابطه‌ای استفاده می‌شود. این زبان با داشتن دستورات ساده و قدرتمند، امکان انجام عملیات‌های مختلف بر روی داده‌ها را فراهم می‌کند.

SQL با اکثر سیستم‌های مدیریت پایگاه داده مانند MySQL، Oracle و SQL Server سازگار است. SQL همچنین با زبان‌های برنامه نویسی بک اند مانند پی‌اچ‌پی، جاوا و پایتون همکاری می‌کند. بر اساس گزارش Stack Overflow، SQL در سال 2023 با 54.4 درصد استفاده، به عنوان زبان پراستفاده‌ترین زبان برنامه نویسی پایگاه داده انتخاب شده است.

سایر زبان‌ های برنامه نویسی مورد استفاده در جهان

زبان‌های برنامه نویسی که در بخش قبل معرفی شدند، تنها بخشی از زبان‌های موجود و مورد استفاده در جهان هستند. در این بخش به معرفی 15 زبان دیگر خواهیم پرداخت که هر یک از آن‌ها کاربردها و ویژگی‌های خاص خود را دارند. این زبان‌ها بر اساس محبوبیت و استفاده آن‌ها در سال 2023 انتخاب شده‌اند.

۱۴. زبان برنامه نویسی کاتلین

کاتلین یک زبان برنامه نویسی چند پارادایمی و چند پلتفرمی است که بر پایه جاوا و جاوا اسکریپت ساخته شده است. این زبان با داشتن سینتکس ساده و خوانا، امکان ایجاد کد‌های کوتاه و کارآمد را فراهم می‌کند. کاتلین برای توسعه اپلیکیشن‌های اندروید، وب، سرور و دسکتاپ مناسب است.

کاتلین با جاوا و جاوا اسکریپت هماهنگی دارد و می‌تواند از کتابخانه‌ها و فریم ورک های آن‌ها استفاده کند. بر اساس گزارش Stack Overflow، کاتلین در سال 2023 با 5.8 درصد رای، به عنوان یکی از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه نویسی انتخاب شده است.

۱۵. زبان برنامه نویسی روبی

روبی یک زبان برنامه نویسی تفسیری و شی گرا است که برای توسعه وب و نرم افزارهای عمومی طراحی شده است. این زبان با داشتن سینتکس طبیعی و بیانی، امکان ایجاد کد‌های خوانا و قابل توسعه را فراهم می‌کند.

روبی با داشتن فریم ورک معروف ریلز، برای ساخت وب سایت‌های پویا و پیشرفته محبوب است. روبی همچنین با داشتن قابلیت‌های برنامه نویسی تابعی، متاپروگرامینگ و همزمانی، امکان ایجاد کد‌های خلاقانه و کارآمد را فراهم می‌کند. بر اساس گزارش Stack Overflow، روبی در سال 2023 با 5.2 درصد رای، به عنوان یکی از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه نویسی انتخاب شده است.

۱۶. زبان برنامه نویسی پرل

پرل یک زبان برنامه نویسی تفسیری و چند منظوره است که برای پردازش متن، اتوماسیون و برنامه نویسی شبکه طراحی شده است. این زبان با داشتن سینتکس انعطاف پذیر و قدرتمند، امکان ایجاد کد‌های کوتاه و سریع را فراهم می‌کند.

پرل با داشتن کتابخانه‌های غنی و جامعه بزرگ توسعه دهندگان، امکان حل مسائل مختلف را با سرعت و کارایی بالا فراهم می‌کند. پرل همچنین با داشتن قابلیت‌های برنامه نویسی شی گرا، تابعی و همزمانی، امکان ایجاد کد‌های مدرن و کارآمد را فراهم می‌کند. بر اساس گزارش TIOBE، پرل در سال 2023 با 1.2 درصد شاخص، به عنوان یکی از پراستفاده‌ترین زبان‌های برنامه نویسی رتبه چهاردهم را دارد.

۱۷. زبان برنامه نویسی دارت

دارت یک زبان برنامه نویسی چند پارادایم و چند پلتفرم است که برای توسعه وب، موبایل و دسکتاپ طراحی شده است. این زبان با داشتن سینتکس ساده و خوانا، امکان ایجاد کد‌های کوتاه و کارآمد را فراهم می‌کند. دارت با داشتن فریم ورک معروف فلاتر، برای ساخت اپلیکیشن‌های موبایل و دسکتاپ با رابط کاربری زیبا و کارآمد محبوب است.

دارت همچنین با داشتن قابلیت‌های برنامه نویسی شی گرا، تابعی و همزمانی، امکان ایجاد کد‌های مدرن و کارآمد را فراهم می‌کند. بر اساس گزارش Stack Overflow، دارت در سال 2023 با 4.4 درصد رای، به عنوان یکی از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه نویسی انتخاب شده است.

۱۸. زبان برنامه نویسی اسمبلی

اسمبلی یک زبان برنامه نویسی سطح پایین است که برای ارتباط مستقیم با سخت افزار و مدیریت حافظه طراحی شده است. این زبان با داشتن سینتکس ساده و متناظر با دستورات ماشین، امکان ایجاد کد‌های سریع و کارآمد را فراهم می‌کند. اسمبلی برای ساخت سیستم‌های عامل، درایور‌ها، بازی‌ها و نرم افزارهایی که نیاز به کارایی بالا دارند، مناسب است.

اسمبلی برای ساخت سیستم‌های عامل، درایور‌ها، بازی‌ها و نرم افزارهایی که نیاز به کارایی بالا دارند، مناسب است. اسمبلی همچنین با داشتن قابلیت‌های برنامه نویسی شی گرا، تابعی و متاپروگرامینگ، امکان ایجاد کد‌های خلاقانه و کارآمد را فراهم می‌کند. بر اساس گزارش TIOBE، اسمبلی در سال 2023 با 0.9 درصد شاخص، به عنوان یکی از پراستفاده‌ترین زبان‌های برنامه نویسی رتبه شانزدهم را دارد.

۱۹. زبان برنامه نویسی ارلنگ

ارلنگ یک زبان برنامه نویسی تابعی و همزمان است که برای ساخت سیستم‌های توزیع شده، مقیاس پذیر و قابل اطمینان طراحی شده است. این زبان با داشتن مدل همزمانی قوی، امکان ایجاد برنامه‌هایی را فراهم می‌کند که می‌توانند هزاران پردازش را به طور همزمان انجام دهند.

ارلنگ برای ساخت سیستم‌های تلفنی، پیام رسانی، ابری و IoT مناسب است. ارلنگ همچنین با داشتن قابلیت‌های برنامه نویسی شی گرا، متاپروگرامینگ و جبری، امکان ایجاد کد‌های مدرن و کارآمد را فراهم می‌کند. بر اساس گزارش Stack Overflow، ارلنگ در سال 2023 با 1.4 درصد رای، به عنوان یکی از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه نویسی انتخاب شده است.

۲۰. زبان برنامه نویسی اسکالا

اسکالا نیز یک زبان برنامه نویسی چند پارادایمی و چند پلتفرمی است که بر پایه زبان‌های جاوا و جاوا اسکریپت ساخته شده است. این زبان با داشتن سینتکس ساده و خوانا، امکان ایجاد کد‌های کوتاه و کارآمد را فراهم می‌کند.

اسکالا برای توسعه وب، موبایل و دسکتاپ مناسب است. اسکالا با داشتن قابلیت‌های برنامه نویسی شی گرا، تابعی و همزمانی، امکان ایجاد کد‌های مدرن و کارآمد را فراهم می‌کند و با جاوا و جاوا اسکریپت هماهنگی دارد و می‌تواند از کتابخانه‌ها و فریم ورک‌های آن‌ها هم استفاده کند. بر اساس گزارش Stack Overflow، اسکالا در سال 2023 با 3.8 درصد رای، به عنوان یمی از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه نویسی انتخاب شده است.

۲۱. زبان برنامه نویسی لیسپ

لیسپ یک خانواده از زبان‌های برنامه نویسی تابعی و نمادین است که برای هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و تحلیل داده استفاده می‌شوند. این زبان‌ها با داشتن سینتکس و داده‌هایی با ساختار یکسان، امکان ایجاد کد‌های ساده و قابل توسعه را فراهم می‌کنند. لیسپ برای ایجاد رابط کاربری گرافیکی و تأثیرگذاری بر زبان‌های دیگر مانند روبی، پایتون و ابجکتیو سی شهرت دارد.

۲۲. زبان برنامه نویسی پاسکال

پاسکال یک زبان برنامه نویسی امپراتیو و ساختار یافته است که برای آموزش و توسعه نرم افزارهای عمومی طراحی شده است. این زبان با داشتن سینتکس ساده و قابل فهم، امکان ایجاد کد‌های خوانا و قابل اشکال زدایی را فراهم می‌کند. پاسکال برای ایجاد سیستم‌های عامل، کامپایلر‌ها و برنامه‌های گرافیکی کاربرد دارد و بر زبان‌های دیگر مانند C، ادا و جاوا تأثیرگذار بوده است.

۲۳. زبان برنامه نویسی کریستال

کریستال یک زبان برنامه نویسی شی گرا و کامپایلری است که بر پایه روبی ساخته شده است. این زبان با داشتن سینتکس زیبا و خوانا، امکان ایجاد کد‌های ساده و قابل توسعه را فراهم می‌کند. کریستال برای توسعه وب، سرور و برنامه‌های عمومی مناسب است. کریستال با داشتن قابلیت‌های برنامه نویسی تابعی، متاپروگرامینگ و همزمانی، امکان ایجاد کد‌های سریع و کارآمد را فراهم می‌کند.

۲۴. زبان برنامه نویسی جولیا

جولیا یک زبان برنامه نویسی چند منظوره و چند پلتفرم است که برای محاسبات علمی و داده‌های بزرگ طراحی شده است. این زبان با داشتن سینتکس ساده و خوانا، امکان ایجاد کد‌های کوتاه و کارآمد را فراهم می‌کند. جولیا برای توسعه وب، موبایل و دسکتاپ مناسب است. جولیا با داشتن قابلیت‌های برنامه نویسی تابعی، شی گرا و همزمانی، امکان ایجاد کد‌های مدرن و کارآمد را فراهم می‌کند.

۲۵. زبان برنامه نویسی الم

الم یک زبان برنامه نویسی تابعی و کامپایلری است که برای توسعه وب سمت کاربر طراحی شده است. این زبان با داشتن سینتکس ساده و خوانا، امکان ایجاد کد‌های ساده و قابل توسعه را فراهم می‌کند. الم برای ساخت رابط کاربری تعاملی و پویا محبوب است. الم با داشتن قابلیت‌های برنامه نویسی تابعی، همزمانی و جبری، امکان ایجاد کد‌های امن و کارآمد را فراهم می‌کند.

۲۶. زبان برنامه نویسی کلوژر

کلوژر یک زبان برنامه نویسی تابعی و نمادین است که بر پایه جاوا و جاوا اسکریپت ساخته شده است. این زبان با داشتن سینتکس و داده‌هایی با ساختار یکسان، امکان ایجاد کد‌های ساده و قابل توسعه را فراهم می‌کند. کلوژر برای توسعه وب، سرور و برنامه‌های عمومی مناسب و کاربردی است.

دلایل تعداد زیاد زبان‌های برنامه نویسی چیست؟

زبان‌های برنامه نویسی ابزارهایی هستند که برنامه نویسان با استفاده از آن‌ها می‌توانند نرم افزارهای مختلفی را برای سیستم‌های مختلف بسازند. اما چرا باید اینقدر زبان وجود داشته باشد؟ آیا نمی‌توان با یک یا چند زبان همه کارهای مورد نیاز را انجام داد؟ در این بخش به بررسی برخی از دلایلی که منجر به ایجاد و استفاده از تعداد زیادی زبان برنامه نویسی شده اند، خواهیم پرداخت.

منسوخ شدن زبان‌‌های برنامه نویسی

یکی از دلایل تعداد زیاد زبان‌های برنامه نویسی این است که تکنولوژی همیشه در حال تغییر و پیشرفت است. با ظهور و توسعه تکنولوژی‌های جدید، نیازها و مشکلات جدیدی نیز پیش می‌آیند که ممکن است زبان‌های قدیمی نتوانند برای آن‌ها راه‌حلی ارائه دهند.

برای مثال، زبان‌هایی مانند فورترن، کوبول و بیسیک که در دهه‌های گذشته برای محاسبات علمی، کاربردهای تجاری و آموزشی طراحی شده بودند، امروزه برای توسعه وب، موبایل و گرافیک کارآمد نیستند. بنابراین، برنامه نویسان برای رفع نیازهای جدید، زبان‌های جدیدی را ایجاد یا انتخاب می‌کنند که بتوانند با آن‌ها نرم افزارهایی را بسازند که سریع، امن و قابل اطمینان باشند.

تنوع سیستم عامل‌ها

یکی دیگر از دلایل تعداد زیاد زبان‌های برنامه نویسی این است که سیستم عامل‌های مختلفی وجود دارند که هر کدام از آن‌ها نیاز به زبان‌های مخصوص خود را دارند. برای مثال، زبان‌هایی مانند C، C++ و راست برای ساخت سیستم عامل‌ها، درایور‌ها و نرم افزارهای سطح پایین مناسب هستند.

زبان‌هایی مانند جاوا، C# و پایتون برای ساخت نرم افزارهای چند پلتفرمی که بر روی ویندوز، لینوکس و مک اجرا می‌شوند، مناسب هستند. زبان‌هایی مانند سوییفت، کاتلین و دارت برای ساخت اپلیکیشن‌های موبایل برای سیستم عامل‌های iOS، اندروید و فلاتر مناسب هستند. زبان‌هایی مانند جاوا اسکریپت، پی‌اچ‌پی و روبی برای ساخت وب سایت‌ها و برنامه‌های سمت کاربر و سرور مناسب هستند.

رقابت شرکت‌های نرم افزاری

یکی دیگر از دلایل تعداد زیاد زبان‌های برنامه نویسی این است که شرکت‌های نرم افزاری برای افزایش سهم بازار و جذب برنامه نویسان، زبان‌های جدیدی را ایجاد یا حمایت می‌کنند. برای مثال، گوگل زبان‌هایی مانند گو و دارت را ایجاد کرده است که برای توسعه وب، موبایل و دسکتاپ مناسب هستند.

مایکروسافت زبان‌هایی مانند C# و تایپ اسکریپت را ایجاد کرده است که برای توسعه وب، موبایل و دسکتاپ مناسب هستند. اپل زبان سوییفت را ایجاد کرده است که برای توسعه اپلیکیشن‌های iOS، مک و واچ مناسب است. این شرکت‌ها همچنین ابزارهایی مانند ویژوال استودیو، اندروید استودیو و ایکس کد را ارائه می‌دهند که برنامه نویسان را در استفاده از زبان‌های خود یاری می‌کنند.

چطور زبان برنامه نویسی مورد علاقه خود را انتخاب کنیم؟

انتخاب زبان برنامه نویسی مورد علاقه خود ممکن است یکی از چالش برانگیزترین تصمیمات برای یک برنامه نویس باشد. زیرا هر زبان برنامه نویسی ویژگی‌ها، کاربردها و مزایا و معایب خاص خود را دارد. بنابراین، برای انتخاب یک زبان برنامه نویسی، باید چندین عامل را در نظر گرفت. برخی از این عوامل عبارت‌اند از:

• هدف و نیاز شخصی: باید مشخص کرد که می‌خواهید چه نوع نرم افزاری را بسازید و چه مشکلی را حل کنید. برای مثال، اگر می‌خواهید یک وب سایت یا یک برنامه سمت کاربر بسازید، ممکن است زبان‌هایی مانند جاوا اسکریپت، پی‌اچ‌پی و روبی مناسب باشند. اگر می‌خواهید یک اپلیکیشن موبایل یا دسکتاپ بسازید، ممکن است زبان‌هایی مانند جاوا، کاتلین و دارت مناسب باشند. اگر می‌خواهید یک سیستم عامل یا یک درایور بسازید، ممکن است زبان‌هایی مانند C، C++ و راست مناسب باشند.
• فرصت‌های شغلی: باید بررسی کرد که چه زبان‌هایی در بازار کار مورد تقاضا هستند و چه درآمدی را می‌توانند به شما برسانند. برای مثال، بر اساس گزارش Stack Overflow، زبان‌هایی مانند جاوا، C# و SQL در سال 2023 بیشترین فرصت‌های شغلی را داشته اند. بر اساس گزارش‌هایی از درآمد برنامه نویسی در ایران، زبان‌هایی مانند پایتون، جاوا اسکریپت و جاوا بیشترین درآمد را برای برنامه نویسان در ایران دارند.
• رضایت شخصی: باید احساس راحتی و لذت را در زبانی که انتخاب می‌کنید داشته باشید. برای مثال، بر اساس گزارشی از Stack Overflow، زبان‌هایی مانند پایتون، C# و کاتلین از بیشترین رضایت برنامه نویسان برخوردار بوده‌اند. برای انتخاب یک زبان برنامه نویسی که با شخصیت و علایق شما همخوانی داشته باشد، می‌توانید از تست‌های شخصیت شناسی و مشاوره‌های حرفه‌ای استفاده کنید.

نتیجه گیری

در این مقاله، به معرفی برخی از زبان‌های برنامه نویسی موجود و مورد استفاده در جهان پرداختیم. ما همچنین برخی از دلایلی که منجر به ایجاد و استفاده از تعداد زیادی زبان برنامه نویسی شده اند، را بررسی کردیم. در نهایت، چندین عامل را که باید برای انتخاب یک زبان برنامه نویسی مورد علاقه خود در نظر بگیرید، شرح دادیم.